“Türkiye'deki
tüm Schengen Devletleri konsoloslukları 25 Eylül 2014 tarihi itibariyle, Vize
Bilgi Sistemini (VBS) kullanacak.
VBS, Avrupa
Birliği'nde ortak bir Özgürlük, Güvenlik ve Adalet alanının oluşturulmasının ve
Schengen bölgesinde kişilerin serbest dolaşımının teknik bir sonucu. Vize Bilgi
Sisteminin, Ekim 2011'den bu yana ve son olarak Mayıs 2014'de Orta ve Kuzey Amerika,
Karayipler ve Avustralya'da olmak üzere, dünya çapında kademeli olarak başarılı
bir şekilde tesis edilmesi neticesinde, 25 Eylül 2014'den itibaren Türkiye'de
ve Batı Balkanlar'da da devreye sokulacağı belirtiliyor.
Bu arada,
VBS'nin, Schengen Devletleri yetkilileri arasında (3 aya kadar olan) kısa
süreli vizeler konusunda veri alışverişine imkân sağlayan merkezi bir veri
tabanı olduğu kaydedilirken VBS'nin Schengen bölgesinin dış hudutlarında vize
başvuru prosedürlerini ve kontrollerini kolaylaştıracağı ifade ediliyor. Başvuru
sahiplerinden Schengen vizesine müracaat ederken biyometrik verilerini (parmak
izleri ve dijital fotoğraf) sunmaları istenecektir. Bu sadece birkaç dakika
alan basit ve ihtiyatlı bir prosedürdür. 5 yıl içerisinde yapılacak müteakip vize
başvurularında parmak izleri VBS'deki önceki başvuru dosyasından
kopyalanabilir. Biyometrik veriler, Schengen vize başvuru formunda sağlanan
verilerle birlikte VBS merkezi veri tabanına kaydedilecek.
VBS sistemi,
başvuru sahibi tarafından son beş yıl içinde yapılan tüm Schengen vize
başvuruları ile Schengen Üyesi Ülke Temsilciliği tarafından verilen kararları
barındıracağından bu yeni prosedürle birlikte, daha önce alınan vizelerin
kanuna uygun bir şekilde kullandığına dair mevcut bilgiler sayesinde, yeni ve
büyük ihtimalle çoklu-giriş vize başvurusunda bulunanların iyi niyet statüsü
daha kolay bir şekilde tespit edilebilecek. Habere göre, ayrıca Schengen
bölgesine seyahatleri kolaylaştırmak amacıyla vize verilmesine yönelik süreci
kolaylaştırıcı ve hızlandırıcı girişimler devam edecek. Bununla birlikte Avrupa
Birliği, nihayetinde Schengen Alanına giriş için gerekli olan vize
mükellefiyetinin kaldırılması amacıyla Türkiye ile Vize Serbestisi Diyalogu
yürütülmesi konusunda taşıdığı kararlılığını koruyor.” – İlgili Haber.
Vize Bilgi Sistemi Ne Getirir?
Vize bilgi
sistemi dediğimiz (VIS) Schengen vize sistemiyle vize bilgilerinin ortak bir
databasede toplanmalarını içeriyor. Bu database açıklandığı üzere temelde
sevindirici bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor.
Bunun iş
hukuku açısından yorumlanması;
Bu databasein
ortak bir tabanda Schengen ülkelerinin ulaşabilmesi ve vize alacak kişilerin
daha önceki cezaları vs. ulaşabiliyor olması; uluslararası iş yapan şoförler,
müdürler, ceolar vs. için tehlike oluşturabilecek bir durum olabilir. Şöyle ki;
daha önce Örneğin; Almanya’dan vize alması kara listeye almış bir
işçinin, Avusturya üzerinden vize alması ve Almanya’da iş yapabilmesi imkânı
varken bu database sisteminin kullanılması ile 5 yıla müteakip vizelerde
kullanılacağından, söz konusu işçinin Avusturya vizesi almadan önce Almanya’da
kara listede olduğu belli olacağından vize alamayacak. Bu durumda haliyle bir
yere bağlı çalışan işçi bu durumda işten çıkarılacak.
Bu Durum Haklı Nedenle Fesih Nedeni Midir?
İş Kanunu
açısından işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı şöyle düzenlenmiştir;
“İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı
Madde 25 - Süresi belirli olsun veya olmasın
işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya
bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
I- Sağlık sebepleri:
a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu
olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa
yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak
devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla
sürmesi. (1)
b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi
edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun
Sağlık Kurulunca saptanması durumunda.
(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin
hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini
bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma
süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra
doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde
başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine
gidemediği süreler için ücret işlemez.
II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller
ve benzerleri:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin
esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde
bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe
uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile
üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda
bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda
bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel
tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden
birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut
uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
(2) e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye
kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi
doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle
cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı
bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa
herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç işgünü işine
devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri
kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden
işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da
eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz
günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
III- Zorlayıcı
sebepler:
İşçiyi
işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir
sebebin ortaya çıkması.
IV- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması
halinde devamsızlığın 17 nci maddedeki bildirim süresini aşması.
İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere
uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21 inci madde hükümleri çerçevesinde yargı
yoluna başvurabilir.”
İşveren tarafından haklı nedenle fesih sebebi
ortaya çıktığı zaman kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmesine gerek
kalmayacaktır. Bu durum, VBS çıkmadan önce işine devam edebilen işçi için bir
handikap haline gelecektir. İşçinin kendisi tarafından ortaya çıkmayan bir
sebep için bu durumu yaşayacak olması işten çıkarılması sonucunu doğurmaması
gerekmektedir. Bu durumda artık temelde, işçi ile işveren arasında karşılıklı
anlaşarak işin bırakılmasını düzenleyen ikale(bozma) sözleşmesi yapılarak işçi
ile işverenin ibralaşması yoluyla işin bırakılması gündeme gelmesi gereken bir
nokta olmaktadır. Karşılıklı mağduriyetin faturası işçiye kesilemez. Bu sürecin
sağlıklı atlatılması için hukuki bir alınması zaruret arz edebilir. Vize Bilgi
Sistemi’nin mağduriyetlere yol açmadan işçi-işveren ilişkisinin sonuca
kavuşturulması herkes için iyi bir sonuç olacaktır.