İş sağlığının ve güvenliğinin sağlanması doğrultusunda yapı işlerinde alınacak asgari şartları düzenlemek amacıyla Avrupa Birliği'nin konuya ilişkin direktifine paralel olarak hazırlanan yönetmelik, Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Özellikle işverenlerin yükümlülükleri ve sorumluluklarının yanı sıra sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin görevlendirilmesini düzenlemesi yönüyle önem arzeden yönetmelik şu şekilde;
YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE
1 – (1)
Bu Yönetmeliğin amacı, yapı işlerinde alınacak asgari iş sağlığı ve
güvenliği şartlarınıbelirlemektir.
Kapsam
MADDE
2 – (1)
Bu Yönetmelik,
20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm yapı işlerinin yapıldığı işyerlerinde uygulanır.
(2)
Bu Yönetmelik
hükümleri, 19/9/2013 tarihli ve 28770 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Madenİşyerlerinde İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği kapsamına giren işyerlerinde uygulanmaz.
Dayanak
MADDE
3 – (1)
Bu Yönetmelik,
20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine dayanılarak,
(2)
Avrupa Birliğinin
24/6/1992 tarihli ve 92/57/EEC sayılı Konsey
Direktifine paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE
4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a)
Alt işveren:
Bir işverenden,
işyerinde
yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece
bu işyerinde
aldığı işte çalıştıran
gerçek
veya tüzel
kişiyi
yahut tüzel
kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
b)
Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
c) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
ç) Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanununu,
d)
Kendi nam ve hesabına çalışan: Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapan ve projenin tamamlanmasında profesyonel katkı sağlayan kişiyi,
e)
Proje: Yapı işlerinin tasarımından tamamlanmasına kadar yürütülen bütün işleri,
f)
Proje sorumlusu: İşveren
tarafından
görevlendirilen
ve işveren
adına
projenin hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,
g)
Sağlık ve güvenlik koordinatörü:
Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve bu Yönetmeliğin 10 uncu ve 11 inci maddelerinde belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişileri,
ğ) Sağlık
ve güvenlik
planı:
Muhtemel risklerin değerlendirilip
yapı işi süreci boyunca sağlık
ve güvenlik
ile ilgili alınacak
tedbirlerin, organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık
ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının
tamamından
sorumlu işveren
veya proje sorumlusu tarafından
hazırlanan
veya hazırlanması sağlanan planı,
h)
Yapı alanı: Yapı işlerinin yürütüldüğü alanı,
ı) Yapı işleri: İnşaat
ve çeşitli mühendislik işlerinin yürütüldüğü, yerüstü veya yeraltında, su üstü veya su altında yapılan, Ek–1’de
yer alan işler
ile benzeri diğer
işleri,
ifade
eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin
ve Diğer
Kişilerin
Yükümlülükleri
ve Sorumlulukları
İşverenlerin yükümlülükleri
MADDE
5 – (1) İşveren, yapı işlerinde, Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen yükümlülüklerinin
yanındaözellikle aşağıdaki
hususları sağlar;
a)
Yapı alanının düzenli tutulmasını ve
yeterli temizlikte olmasını,
b)
Yapı alanındaki çalışma yerlerinin seçiminde; buralara ulaşımın
nasıl
sağlanacağının ve ekipman, hareket ve geçişler için alan veya yolların belirlenmesini,
c)
Malzemenin kullanım
ve taşıma şartlarının düzenlenmesini,
ç) Tesis ve ekipmanın kullanılmaya başlamadan önce ve periyodik olarak teknik bakım ve kontrollerinin yapılmasını,
d) Çeşitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun depolama alanları ayrılmasını ve
bu alanların sınırlarının
belirlenmesini,
e)
Tehlikeli malzemelerin kullanımı ile
uzaklaştırılma koşullarının düzenlenmesini,
f)
Atık
ve artıkların depolanmasını,
atılmasını veya uzaklaştırılmasını,
g) Çeşitli işler veya işin aşamaları için öngörülen
sürelerin
yapı alanındaki işin durumuna göre yeniden belirlenmesini,
ğ) Alt işverenler ve kendi nam ve hesabına çalışanlar arasında işbirliğini,
h)Yapı alanındaki veya yakınındaki
endüstriyel
faaliyetler ile etkileşimin
dikkate alınmasını,
ı) 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğe ve uyumlaştırılmış ulusal standartlara uygun kişisel koruyucu donanımların bulundurulmasını ve çalışanlar tarafından kullanılmasını.
(2)
Yapı alanında uygun sağlık
ve güvenlik şartlarının
devamının sağlanması için, işveren ve alt işverenler;
a) Özellikle birinci fıkranın uygulanmasında Ek-4’te belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri alırlar.
b)
Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit ve talimatlarını dikkate
alırlar.
(3) İnşaatta yapılan çalışmalara bizzat katılmaları halinde işveren ve alt işverenler, yapı alanındaki uygun sağlık
ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi
için,
sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin sağlık
ve güvenlikle
ilgili konularda görüşve önerilerini dikkate alır. İşveren ve alt işverenler;
a)
Kanunun 19 uncu maddesine,
b)
25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık
ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c)
Kişisel
Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 6 ncımaddesinin birinci fıkrasının
(a), (b), (c), (ç)
ve (ğ)
bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun
olarak hareket etmek zorundadır.
Proje
sorumlusu ve işverenlerin
sorumlulukları
MADDE
6 – (1) İşveren, bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri bizzat yerine getirebileceği gibi, kendi adına hareket etmek üzere, gerekli fenni yeterliliğe sahip olan bir veya daha fazla proje
sorumlusu tayin edebilir.
(2) İş sağlığı ve
güvenliği konularında, bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi proje sorumlusunun veya işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3)
Bu Yönetmeliğe göre sağlık
ve güvenlik
koordinatörleri
atanmış olması ve sağlık
ve güvenlik
koordinatörlerinin
kendi görevlerini
yapmaları,
alt işverenlerin
sorumluluğunu
etkilemez.
Diğer kişilerin yükümlülükleri
MADDE
7 – (1)
Yapı alanındaki uygun sağlık ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi
için
kendi nam ve hesabınaçalışanlar, sağlık
ve güvenlik
koordinatörlerinin
uyarı ve
talimatlarını dikkate alır. Kendi nam ve hesabına çalışanlar;
a)
Kanunun 19 uncu maddesi ve 23 üncü maddesinin birinci fıkrası ile bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrası ve Ek-4’e,
b) İş Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynıYönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c)
Kişisel
Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 6 ncımaddesinin birinci fıkrasının
(a), (ç)
ve (ğ)
bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun
olarak hareket etmek zorundadır.
(2)
Birinci fıkra
kapsamında
belirtilen yükümlülüklerin
yerine getirilmesinin izlenmesinden ve denetlenmesinden işveren sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Hükümler
Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin görevlendirilmesi, sağlık ve güvenlik planı ve bildirim
MADDE
8 – (1)
Aynı yapı alanında birden fazla işveren veya alt işverenin bulunması durumunda, işveren veya proje sorumlusu, sağlık ve güvenlik konularında bir veya daha fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirir.
(2) İşveren veya proje sorumlusu, yapı işine başlamadan önce projenin hazırlık aşamasında, sağlık
ve güvenlik
planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar.
(3)
Yapı işinde dördüncü fıkrada belirtilen bildirim gerektiren işler haricinde ve Ek-2’deki listede belirtilen riskleri içeren çalışmaların bulunmaması halinde sağlık
ve güvenlik
koordinatörü görevlendirilmeyebilir.
(4) İşveren veya proje sorumlusu;
1)
Yapı işinin 30 işgününden fazla süreceği ve devamlı olarak 20’den fazla çalışan istihdam edileceği,
2) İşin büyüklüğü 500 yevmiyeden fazla çalışma gerektireceği,
durumlarda
yapı işine başlamadan önce Ek-3’te belirtilen bilgileri içeren bildirimi, Bakanlığın ilgili çalışma ve işkurumu il müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
(5)
Bu bildirimde belirtilen bilgilerin yer aldığı levha, açıkça görünecek şekilde yapı alanının
uygun bir yerine konulur. Gerektiğinde bu bilgiler güncellenir.
Proje
hazırlık aşamasında genel prensipler
MADDE
9 – (1) İşveren veya proje sorumlusu, projenin tasarımının
yapılması ve hazırlanmasının çeşitli aşamalarında, özellikle de aşağıda
belirtilen durumlarda,
Kanunun
5 inci maddesinde belirtilen risklerden korunma ilkelerini göz önünde
bulundurur:
a)
Yapı işinin, aynı anda veya birbiri ardına gerçekleşen farklı unsur ve aşamalarını planlamak
amacıyla
mimari, teknik ve organizasyonel konulara ilişkin karar alırken,
b) İşin ya da iş aşamalarının
tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler
de dikkate alınarak
gereken süreyi
hesaplarken.
(2)
Birinci fıkranın (b) bendine göre süre hesaplanırken, gerekli hallerde sağlık ve güvenlik planları ile sağlık
ve güvenlik
dosyaları da
dikkate alınır.
Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin proje hazırlık aşamasındaki görevleri
MADDE
10 – (1)
Sağlık ve güvenlik koordinatörleri proje hazırlık aşamasında;
a)
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesindeki yükümlülüklerin
yerine getirilmesini koordine eder.
b)
Sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar. Yapı alanında Ek-2’de belirtilen işler yapılıyorsa,
bu işlerle
ilgili özel
tedbirlerin planda yer almasını sağlar.
c)
Proje süresince,
birbirini takip eden veya daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate alınmak üzere sağlık
ve güvenlik
bilgilerini içeren
sağlık ve güvenlik dosyası hazırlar. Aynı dosyanın proje tamamlandıktan sonra temizlik, bakım, tadilat, yenileme, yıkım işleri gibi her türlü yapı işinin güvenli bir şekilde yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri de içermesi sağlanır.
Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin proje uygulama aşamasındaki görevleri
MADDE
11 – (1) Sağlık
ve güvenlik
koordinatörleri,
proje uygulama aşamasında;
a)
Aşağıdaki durumlarda Kanunun 5 inci maddesinde
belirtilen risklerden korunma ilkelerinin uygulanmasınıkoordine eder;
1)
Aynı anda
veya birbiri ardına
yapılacak
iş ve
iş aşamalarının
belirlendiği iş programlarının oluşturulması için teknik ve organizasyona yönelik kararların alınmasında,
2) İşin ya da iş aşamalarının
tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler
de dikkate alınarak
yapılacak
süre
hesabında.
b) İşverenlerin gerekli tedbirleri uygulamasını ve gerektiğinde çalışanların ve kendi nam ve hesabına çalışanların korunmasını, 5
inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen prensiplerin istikrarlı bir şekilde uygulanmasını, 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilen sağlık ve güvenlik planının
yapılmasının gerektiği durumlarda bu planın uygulanmasını koordine
eder.
c)
Yapılan
işteki
ilerlemeleri ve meydana gelen değişiklikleri
dikkate alarak 10 uncu maddenin birinci fıkrasının
(b) bendindeki sağlık ve güvenlik planında ve aynı fıkranın (c) bendine göre hazırlanan sağlık
ve güvenlik
dosyasında
gerekli düzenlemeleri
yapar veya yapılmasını sağlar.
ç) Aynı yapı alanında, işe sonradan katılanlarda dâhil olmak üzere, işveren veya alt işverenler arasında organizasyonu sağlar, iş kazaları ve meslek hastalıklarından çalışanları korumak üzere işverenlerce yapılan çalışmalarıkoordine eder, Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen işverenler arası bilgi alış verişinin sağlanmasına katkıda bulunur ve gerekli hallerde kendi nam ve hesabına çalışan kişilerin de bu çalışmalarda yer almasını sağlar.
d)
Yapı işlerinde güvenli bir şekilde çalışılmasını sağlamak üzere yapılması gerekli kontrolleri koordine eder.
e) İzin verilen kişiler dışındakilerin yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli düzenlemeleri yapar.
Çalışanların bilgilendirilmesi
MADDE
12 – (1)
Yapı işlerinde;
a)
Kanunun 16 ncı maddesinde
belirtilen hususlarla birlikte çalışanlar veya çalışan temsilcileri, yapı alanında sağlık
ve güvenlik
ile ilgili alınan
tedbirler hakkında
bilgilendirilir.
b)
Verilen bilgilerin kolay ve anlaşılır
olması sağlanır.
(2) İş ekipmanlarının kullanım talimatı çalışanlar tarafından rahatlıkla okunabilecek bir yere asılır.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE
13 – (1)
Yapı alanının büyüklüğü ve riskin derecesi göz önünde
bulundurularak, işyerinde
yapılançalışmalarda çalışanlar ve temsilcilerinin arasındaki koordinasyon sağlanarak, Kanunun 18 inci maddesinde
belirtilen hususlar doğrultusunda,
bu Yönetmeliğin 5 inci ve 11 inci maddelerine göre, çalışanların veya çalışan temsilcilerinin görüşleri
alınıp katılımları sağlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme ve çalışma yöntemleri
MADDE
14 – (1) İşveren, yapı işlerinin yapıldığı işyerlerinde kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme veçalışma yöntemlerinin ilgili teknik mevzuata ve iş sağlığı ve
güvenliği yönünden
kabul görmüş, uyumlaştırılmış ulusal veya uluslararası standartlara uygun olmasını sağlar.
(2) İşveren, mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, uygun yerlere yerleştirilmesi, hizmete alınması, işletilmesi ve bakımında, çalışanların sağlık
ve güvenliği için, bu Yönetmelik hükümleri
ile 3/3/2009 tarihli ve 27158 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT) ile İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık
ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerini
dikkate alır.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE
15 – (1)
23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı İşlerinde Sağlık
ve Güvenlik
Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Sağlık ve güvenlik planlarının geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce hazırlanan sağlık
ve güvenlik
planları1/6/2014
tarihine kadar bu Yönetmelik
hükümlerine uygun hale getirilir.
Yürürlük
MADDE
16 – (1)
Bu Yönetmelik
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
17 – (1)
Bu Yönetmelik
hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK
– 1
YAPI
İŞLERİ LİSTESİ
1– Kazı,
yarma ve doldurma işleri
2– Hafriyat
3– İnşa
a) Bina
b) Set, baraj
c) Yol, demiryolu, havai hat
ç) Tünel
d) Metro
e) Köprü
f) Çelik yapı
g) İskele, liman, dalga kıran, gemi
ğ) Kanalizasyon, lağım
h) Kuyu
ı) Kanal
i) Duvar
j) Sıva, badana, boya işleri
k) Elektrik tesisatı
l) Sıhhi tesisat
m) Kalorifer tesisatı
n) Dülgerlik
o) Marangozluk
4– Prefabrike
elemanların inşası ve sökümü
5– Montaj
işleri
6– Değiştirme
ve donatma
7– Tadilatlar
8– Yenileme
9– Tamir
10– Söküm
11– Yıkım
12– Restorasyon
13– Bakım, boyama ve temizleme
14– Drenaj
15– Bu ekte belirtilen işlerde kullanılan sabit ve
hareketli makine ve tesisleri kullanma.
EK– 2
İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ İÇEREN ÇALIŞMALARIN LİSTESİ
1–Özellikle,
yapılan işin ve işlemlerin niteliği veya işyeri alanının çevresel
özelliklerinden dolayı, çalışanların toprak altında kalma, bataklıkta batma
veya yüksekten düşme gibi risklerin fazla olduğu işler.
2– Çalışanın
işin yürütümü dolayısıyla maruz kaldığı özel tehlikelere yönelik sağlık
gözetimi gerektiren veya kimyasal ve biyolojik özelliklerinden dolayı
çalışanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturan maddelerle yapılan
işler.
3–24/3/2000
tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyasyon Güvenliği
Yönetmeliği uyarınca, denetimli ve gözetimli alanların belirlenmesini
gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan işler.
4–Yüksek
gerilim hatları yakınındaki işler.
5–Boğulma
riski bulunan işler.
6–Kuyu,
yer altı kazıları ve tünel işleri.
7–Hava
beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı işler.
8–Basınçlı
hava sağlanarak keson içinde yapılan işler.
9–Patlayıcı
madde kullanımını gerektiren işler.
10–Fiziksel
özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreşim, basınç farkı, toz oluşması
gibi risklerin fazla olduğu işler.
11–Ağır
prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.
EK
– 3
YAPI
İŞİNE İLİŞKİN BİLDİRİM
1–Bildirim
tarihi,
2–İnşaatın
açık adresi (mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe ve il
adları),
3–İşverenin
ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe ve il
adları),
4–Proje
tipi (*),
5–Görevlendirilmesi
halinde proje sorumlusunun adı ve adresi,
6–Proje
hazırlık safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya
koordinatörlerinin adı ve adresi,
7–Proje
uygulama safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya
koordinatörlerinin adı ve adresi,
8–İşin
planlanan başlama tarihi,
9–Planlanan
çalışma süresi (inşaatın muhtemel bitiş tarihi),
10–Yapı
alanında çalışacağı tahmin edilen azami çalışan sayısı,
11–Yapı
alanında bulunması muhtemel yüklenicilerin(**) sayısı,
12–Belirlenmiş
olan yükleniciler(**) hakkında bilgi.
(*)Yapılan inşaatın yapı çeşidi
yazılacaktır. (köprü, bina, yol gibi)
(**)Alt işverenler, kendi nam ve hesabına
çalışanlar ile mal veya hizmet tedarik edenler belirtilmelidir.
EK
– 4
YAPI ALANLARI İÇİN ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI
Bu ekte yer alan yükümlülükler, yapı
alanının özelliğinin, yapılan iş ile tehlikelerinin ve çalışma şartlarının
gerektirdiği durumlarda uygulanır.
A) Yapı alanındaki çalışma
yerleri için genel asgari şartlar
Yüksekte çalışma
1– Seviye
farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü
alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir.
2– Yüksekte
yapılan çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yüksekte yapılması zorunlu olmayan
montaj ve benzeri çalışmaların mümkün olduğunca öncelikle yerde yapılması
sağlanır.
b) Yapılacak çalışmaların önceden
planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken yüksekten düşme ile
ilgili hususlara acil durum planında yer verildiğinden emin olunması sağlanır.
c) Çalışanların, çalışma yerlerine
güvenli bir şekilde ulaşmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanır.
ç) Çalışma yerlerinde çalışanların
güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düşmeyi önleyici platformlar,
bariyerler, kapaklar, çalışma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava yastıkları
gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
d) Toplu koruma
tedbirlerinin düşme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının
mümkün olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak
kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı
noktaları veya yaşam hatları oluşturularak tam vücut kemer sistemleri veya
benzeri güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanır. Çalışanlara bu
sistemlerle beraber yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar,
karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları;
gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay
ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular ve benzeri
donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
e) Yapı işleri sırasında ve yapı işleri
bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte yapılacak çalışmalarda
kullanılmak üzere oluşturulacak yatay ve dikey yaşam hatları için gerekli olan
bağlantı noktaları ve yapısal düzenlemeler, projenin hazırlık aşamasında
belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyasında yer
alır.
f) Yüksekte güvenli çalışma
donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının yapılması sağlanır.
Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.
g) Bu alanlarda çalışanlara yüksekte
çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak gerekli
eğitim verilir.
ğ) Yüksekte yapılan çalışmalar işveren
tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve kontrolü altında gerçekleştirilir.
3– Kullanılan
güvenlik ağları; malzeme özellikleri, yapılan statik ve dinamik dayanım
deneyleri ile bağlantı ve kurulum şartları bakımından TS EN 1263-1 ve TS EN
1263-2 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal
standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması
sağlanır ve yapılan işe uygun tipte güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında
kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur. Güvenlik
ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna uygun şekilde kurulur.
4– Betonarme
platformların döşeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, şaft, aydınlatma
boşlukları gibi döşemelerde süreksizlik meydana getiren boşluklarda, duvar ve
perde duvar gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren
pencere ve benzeri boşluklarda çalışanların veya malzemelerin düşmesini
engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır, korkuluk sistemlerinin
kullanılması halinde korkulukların bu Yönetmeliğin Ek-4 (A) Yüksekte Çalışma
başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
5– Herhangi
bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının geçici
olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda, bu alanlarda gerekli güvenlik
tedbirleri alınır ve çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımlar verilir.
6– Korkuluklarda;
a) Platformdan en az bir metre yükseklikte
ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana
korkuluk,
b) Platforma bitişik, en az 15 santimetre
yüksekliğinde topuk levhası,
c) Topuk levhası ile ana korkuluk arasında
açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde konulan ara korkuluk,
bulunması sağlanır.
Geçitlerde güvenlik
7– Çalışma
platformları ve geçitler kişileri düşmekten ve düşen cisimlerden koruyacak
şekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve muhafaza edilir.
Düşen cisimler
8– Yüksekte
yapılan çalışmalarda kullanılan el aletleri ve diğer malzemelerin düşmelerini
engelleyecek tedbirler alınır.
9– Çalışanlar,
düşen cisimlere karşı öncelikle toplu olarak korunur.
10– Yapı alanında, cisimlerin düşerek tehlike oluşturabileceği
bölgelere girişler önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
11– Yapı alanında, çalışanlara uygun baş koruyucu
donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
12– Yapı alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa
olsun doğrudan yere atılmaması, dengeli ve güvenli bir şekilde indirilerek
uygun bir yere istif edilmesi sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaştırılması için
moloz kaydırakları gibi güvenli çalışma yöntemleri tercih edilir.
Enerji dağıtım tesisleri ve elektrikle
çalışma
13– Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski
oluşturmayacak şekilde tasarlanarak kurulur ve işletilir. Kişilerin, doğrudan
veya dolaylı teması sonucu elektrik çarpması riskine karşı korunması sağlanır.
14– Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması,
sökülmesi, tamirat ve tadilat işleri sadece ilgili mevzuatın öngördüğü yetkili
elektrikçiler tarafından yapılır.
15– Elektrikli
tesisatın bütün parçalarının, güç gereksinimleri için yeterli kapasite ve
kalitede ve yapı işlerindeki çalışma koşullarına dayanıklı olması sağlanır.
16– Yapı alanı içerisindeki ana pano ve tali elektrik
panolarında uygun kaçak akım rölesi kullanılır.
17– Yapı alanında veya çalışanların erişebileceği yerlerde
bulunan elektrik panoları, tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri
tesisat, kilitli dolap veya hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme
nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin çıkarılması gerektiğinde
uyarı ve koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.
18– Yapı alanında elektrik bağlantıları için uygun
bağlantı elemanları kullanılır, açık uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.
19– Yapı alanında kullanılan sabit ve seyyar iletkenler
ile teçhizatların dış etkenlerden korunması sağlanır, eskimiş veya yıpranmış
olanlar kullanılmaz.
20– Ekipman ve koruyucu cihazların tasarımı, yapımı ve
seçiminde, dağıtılan enerjinin tipi ve gücü, dış şartlar ile çalışma alanının
çeşitli bölümlerine girmeye yetkili kişilerin eğitim ve deneyimleri göz önünde
bulundurulur.
21– Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli
aletlerin üzerlerinde voltajları belirtilir.
22– Elektrikle çalışan iş ekipmanlarının gövde güvenlik
topraklaması yapılır.
23– Her türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının
işletilmesiyle ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer
mevzuat hükümleri de uygulanır.
Düzen, temizlik, istif ve depolama
24– Yapı alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır.
Sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve atıklar düzenli
periyotlarla çalışma alanlarından uzaklaştırılır. Yapı alanından
uzaklaştırılması mümkün olmayan sivri veya keskin kenarları bulunan malzemelerin
saplanma riskine karşı gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması
sağlanır.
25– Buz,
kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen
çalışma yerleri ve geçitler temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınır.
26–Yapı
alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenir, kazaya sebep olmayacak
şekilde istif edilmeleri sağlanır.
27– Yapı
alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve
patlayıcı ortam oluşan çalışma alanlarında bakım, onarım işleri dahil her türlü
çalışmalarda 30/4/2013 tarihli ve 28633 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik
hükümleri ve iş ekipmanları ve koruyucu sistemlerin kullanımında 30/12/2006
tarihli ve 26392 4 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel
Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik
(94/9/AT) hükümlerine uygun çalışılır.
Sağlamlık ve dayanıklılık
28– Beklenmeyen herhangi bir hareketi nedeniyle
çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek her türlü malzeme, ekipman
ile bunların parçaları güvenli ve uygun bir şekilde sabitlenir.
29– İşin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak uygun
ekipman ve çalışma şartları sağlanmadıkça, yeterli dayanıklılıkta olmayan
yüzeylerde çalışılmasına ve bu yerlere girilmesine izin verilmez.
30– Kurulmakta, sökülmekte, bakımda, tamirde ya da
yıkılmakta olan yapılarda çalışanları yapının dayanıksızlığından ve
kırılganlığından kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
Acil çıkış yolları ve kapıları
31– Acil çıkış yolları ve kapıları ile ilgili aşağıdaki
hususlara uyulur:
a) Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan
dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı önleyecek hiçbir engel
bulunmaz.
b) Acil çıkış yolları ve kapıları herhangi
bir tehlike durumunda, bütün çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir
şekilde terk etmelerine imkan sağlar.
c) Acil çıkış yollarının ve kapılarının
sayısı ile yerleşimi ve boyutlarının, yapı alanının ve çalışan barakalarının
kullanım şekline ve boyutlarına, içinde bulunan ekipmana, bulunabilecek azami
çalışan sayısına ve 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
hükümlerine uygun olması sağlanır.
ç) Acil çıkış yolları ve kapıları,
11/09/2013 tarihli ve 28762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık ve
Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere
konulması ve kalıcı olması sağlanır.
d) Acil çıkış yolları ve kapıları ile
buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmaz.
e) Aydınlatılması gereken acil çıkış
yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı
sağlayacak sistem bulundurulur.
Yangın algılama ve yangınla mücadele
32– Yapı alanının özelliklerine, çalışan barakalarının ve
diğer tesislerin boyutlarına ve kullanım şekline, alandaki ekipmana, alanda
bulunan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine, bulunabilecek azami kişi
sayısına bağlı olarak uygun nitelikte ve yeterli sayıda yangınla mücadele araç
ve gereci ile gerekli yerlerde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri
bulundurulur.
33– Yangınla mücadele araç ve gereçleri, yangın
dedektörleri ve alarm sistemlerinin düzenli bakımlarının ve mevzuata uygun
sürelerde periyodik kontrollerinin yapılması sağlanır.
34– Otomatik olmayan yangın söndürme ekipmanı görünür ve
kolayca erişilebilir yerlere konulur ve önlerinde engel bulundurulmaz. Yangın
söndürme ekipmanları kolay kullanılabilir nitelikte olup, Sağlık ve Güvenlik
İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması
ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
35– Çalışanların harcadıkları fiziksel güç ve çalışma
şekli dikkate alınarak yeterli temiz hava sağlanır. Cebri havalandırma sistemi
kullanıldığında, sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır ve bu
sistem çalışanların sağlığına zarar verebilecek hava akımlarına neden olmayacak
şekilde tesis edilir. Çalışanların sağlığı yönünden gerekli hallerde
havalandırma sistemindeki herhangi bir arızayı bildiren sistem bulundurulur.
Özel riskler
36– Çalışanların zararlı düzeyde titreşim, gürültü, gaz,
buhar veya toz gibi zararlı dış etkenlere maruz kalmaları önlenir.
37– Zehirli veya zararlı madde bulunması muhtemel veya
oksijen düzeyi yetersiz veya parlayıcı olabilecek bir ortama girmek zorunda
kalan çalışanların, herhangi bir tehlikeye maruz kalmalarını önlemek üzere
kapalı ortam havası kontrol edilir ve gerekli tedbirler alınır.
38– Çalışanlar, sınırlı hava hacmine sahip yüksek riskli
ortamlarda çalıştırılmazlar. Zorunlu hallerde, her türlü tedbir alındıktan
sonra çalıştırılabilirler. Bu durumlarda çalışanlar dışarıdan sürekli izlenir
ve gerektiğinde derhal yardım yapılması için bütün tedbirler alınır.
Sıcaklık
39– Ortam sıcaklığının, çalışma süresince, çalışanların
yaptıkları işe ve harcadıkları fiziksel güce uygun düzeyde olması sağlanır.
Yapılan işin niteliği sebebiyle ortam sıcaklığının değiştirilemeyeceği hallerde
çalışanları fazla sıcak veya soğuktan koruyacak tedbirler alınır.
Çalışma yerlerinin, barakaların ve
yolların aydınlatılması
40– Yapı alanındaki çalışma yerlerinin, barakaların ve
yolların aydınlatılmasında aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yapı işlerinin gündüz yapılması esastır, çalışma
yerleri, barakalar ve yollar mümkün olduğu ölçüde doğal olarak aydınlatılır.
Gece çalışılmasının gerekli veya zorunlu olduğu çalışmalarda veya gün ışığının
yetersiz olduğu durumlarda uygun ve yeterli suni aydınlatma sağlanır, gerekli
hallerde darbeye karşı korumalı taşınabilir aydınlatma araçları kullanılır.
Suni ışığın rengi, sinyallerin ve işaretlerin algılanmasını engellemeyecek
şekilde seçilir.
b) Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki
aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak özellikte olur
ve uygun şekilde yerleştirilir.
c) Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki
aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk
oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek
aydınlatma sistemi bulundurulur.
Kapılar ve geçitler
41– Kapı ve geçitlerde aşağıda belirtilen hususlara
uyulur:
a)Raylı kapılarda, raydan çıkmayı ve
devrilmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
b)Yukarı doğru açılan kapılarda, aşağı
düşmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
c) Kaçış yollarında bulunan kapılar ve
geçitler uygun şekilde işaretlenir. Bu kapıların yardım almaksızın her zaman ve
her durumda içeriden açılabilir özellikte olması sağlanır.
ç)Araçların geçtiği kapı ve geçitler
yayaların geçişi için güvenli değilse, bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş
kapısı bulundurulur. Bu kapılar açıkça işaretlenir ve önlerinde hiçbir engel
bulundurulmaz.
d)Mekanik kapılar ve geçitler, çalışanlar
için kaza riski oluşturmayacak şekilde yapılır. Bu kapılarda, kolay fark
edilebilir ve ulaşılabilir, acil durdurma sistemleri bulundurulması ve herhangi
bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılmıyorsa, el ile de açılabilir
özellikte olması sağlanır.
Trafik yolları ve tehlikeli alanlar
42– Merdivenler, sabitlenmiş geçici merdivenler, yükleme
yerleri ve rampalar da dahil olmak üzere trafik yolları; kolay ve güvenli
geçişi sağlayacak, bu yerlerin yakınında çalışanlar için tehlike oluşturmayacak
şekilde tasarlanarak yapılır.
43– Yayaların kullandığı ve yükleme boşaltma için
kullanılanlar da dahil, araçlarla malzeme taşımada kullanılan yolların,
potansiyel kullanıcı sayısına ve işyerinde yapılan işin özelliğine uygun
boyutlarda olması sağlanır. Trafik yolları üzerinde taşıma işi yapılması
durumunda, bu yolu kullanan diğer kişiler için yol kenarında yeterli güvenlik
mesafesi bırakılır veya uygun koruyucu tedbirler alınır. Yollar görülebilir
şekilde işaretlenir, düzenli olarak kontrolü yapılarak her zaman bakımlı olması
sağlanır.
44– Araç trafiği olan yollar ile kapılar, geçitler, yaya
geçiş yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulundurulur.
45– Yapı alanlarındaki girilmesi yasak bölgelere yetkisiz
kişilerin girişi uygun araç ve gereç kullanılarak engellenir. Tehlikeli
bölgeler açıkça işaretlenir, buralara görünür şekilde uyarı
levhaları konulur. Bu bölgelere girme izni verilen çalışanları korumak için
gerekli tedbirler alınır.
46– Trafik yolları güzergahında bulunan havai hatlar ve
benzeri engeller ile alakalı gerekli işaretlemeler ve önlemler alınır.
Yükleme yerleri ve rampaları
47– Yükleme yerleri ve rampaların; taşınacak yükün
boyutlarına uygun olarak tasarlanması, çalışanların düşmesini önleyecek şekilde
güvenli olması ve en az bir çıkış yerine sahip olması sağlanır.
Çalışma yerinde hareket serbestliği
48– Çalışılan
yerlerin, gerekli her türlü ekipman ve araçlar dikkate alınarak, çalışanların
işlerini yaparken rahatça hareket edebilecekleri genişlikte olması sağlanır.
İlk yardım
49– İşyerinde, 18/6/2013 tarihli ve 28681
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında
Yönetmeliğe uygun sayıda, ilkyardım yapabilen eğitilmiş çalışanların her an
hazır bulundurulması sağlanır. İşyerinde kaza geçiren veya aniden rahatsızlanan
çalışanların, tıbbi müdahale yapılan yerlere en kısa zamanda ulaşmalarını
sağlayacak gerekli tedbirler alınır.
50– Yapı alanının büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza
riskine göre, gerektiğinde işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil
müdahale odası bulunması 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci
madde hükümlerine göre sağlanır.
51– İlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve
ekipmanı ile teçhiz edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu
yerler, Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.
52– Çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım
ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik
İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve
telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
Soyunma yeri ve elbise dolabı
53– İş elbisesi giymek zorunda olan çalışanların, etik
olarak veya sağlık nedenleriyle, uygun olmayan bir yerde soyunmalarına izin
verilmez. Bu durumda çalışanlar için uygun soyunma yerleri sağlanır. Soyunma
yeri gerekmeyen işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun
bir yer tahsis edilir.
54- Soyunma yerlerinin aşağıda belirtilen hususlara
sahip olması sağlanır;
a)
Kolay ulaşılabilir yerde olması,
b)
Yeterli kapasitede olması,
c)
Yeterli sayıda oturma yerleri bulunması,
ç)
Kadınlar ve erkekler için ayrı soyunma yerleri olması,
d)
Her çalışan için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli
büyüklükte kilitli dolaplar bulunması,
e)
Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri
işlerde iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde muhafaza edilmesi
için, her çalışan için yeterli nitelikte iki bölmeli dolap veya iki ayrı elbise
dolabı bulunması.
Duşlar ve lavabolar
55– Yapılan
işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde, çalışanların
yıkanmalarının, temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek
çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su imkânı bulunan uygun
yıkanma yerleri ve duşlar tesis edilir. Duşlar, çalışanların rahatça
yıkanabilecekleri genişlikte, dışarıdan içerisi görünmeyecek, uygun
havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanacak şekilde
yapılır.
56– Duş tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin
ve soyunma odalarının yakınında, gerektiğinde sıcak suyu da olan, lavabolar
bulunur. Lavabolar erkek ve kadın çalışanlar için ayrı ayrı yapılır.
57– Duşlar ve lavaboların her zaman çalışanların
kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri
bulundurulur. Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması
durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay geçiş yolları
sağlanır.
Tuvaletler ve lavabolar
58– Çalışma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın
yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, yeterli sayıda
tuvalet ve lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma,
aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanır ve gerekli temizlik
malzemeleri bulundurulur.
Dinlenme ve barınma yerleri
59– Özellikle, çalışan sayısının fazla olması, işin
niteliği veya çalışma yerinin uzak olması ve benzeri nedenlerin sağlık ve
güvenlik yönünden gerektirmesi halinde, çalışanlara, kolay ulaşılabilen
dinlenme veya barınma yerleri sağlanır. Bu tür imkânlar yoksa iş aralarında
çalışanların dinlenebileceği uygun yerler sağlanır.
60– Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık şartları ve dış
etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte, mahfuz bir yere, zemini
düzeltilerek kurulur ve drenaj için gerekli tedbirler alınır.
61– Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan
tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa edilir. Barınma
amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu,
köprü inşaatı gibi açık havada yapılan çalışmalarda, barınma ve benzeri
ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz malzemelerden yapılmış çadırlar
kullanılabilir.
62– Barınma
yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri, elektrik
tesisatları ile aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yeterli
ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak şekilde tesis edilip,
kullanıma alınır. Isıtma sistemlerinde yangın riski oluşturacak mangal, maltız
ve benzeri açık ateş kullanılmaz.
63– Barınma yerlerinde, çalışanların kullanmaları için
yeterli sayıda karyola, ranza, yatak, battaniye ve benzerleri işveren
tarafından sağlanır. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde
bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte edilir.
64– Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli genişlikte
olması sağlanır ve bu yerlerde çalışanlar için yeterli sayıda masa ve arkalıklı
sandalye buldurulur. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara
dumanından korunmaları için gerekli tedbirler alınır.
65– Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir
boş vakit değerlendirme odası, yeterli duş, tuvalet, lavabo ve temizlik
malzemesi bulundurulur. Çalışan sayısı göz önünde bulundurularak bu yerlerde
yatak, dolap, masa ve arkalıklı sandalyeler bulundurulur ve bunlar, kadın ve
erkek çalışanların varlığı dikkate alınarak yerleştirilir.
Gebe ve emziren kadınlar
66– Gebe ve emziren kadınların yatıp uzanarak
dinlenebilecekleri uygun koşullar sağlanır.
Engelli çalışanlar
67– Engelli
çalışanların çalıştığı işyerlerinde, engel durumları dikkate alınarak gerekli
olan her türlü düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler engelli çalışanların
özellikle çalışma yerleri ile kullandıkları kapılar, geçiş yerleri,
merdivenler, duşlar, lavabolar ve tuvaletlerde yapılır.
Çeşitli hükümler
68– Yapı alanının çevresi ve çalışma alanının etrafı
kolayca görülebilecek, fark edilebilecek ve yetkisiz kişilerin girişine engel
olacak şekilde çevrilerek işaretlenir.
69– Çalışılan yerlerde ve barakalarda, çalışanlar için
yeterli miktarda içme suyu ve mümkünse başka bir alkolsüz içecek bulundurulur.
70– Çalışanlara uygun koşullarda, yemeklerini
yiyebilecekleri ve gerektiğinde yemeklerini hazırlayabilecekleri imkânlar
sağlanır.
B) Yapı Alanlarındaki Özel Asgari Şartlar
BÖLÜM – I
Kapalı Mekanlardaki Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve dayanıklılık
1– Tesislerin
ve müştemilatının kullanım amacına uygun sağlamlık ve dayanıklılıkta olması
sağlanır.
Acil çıkış kapıları
2– Acil
çıkış kapılarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Acil
çıkış kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı
önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
b)
Acil çıkış kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca
açabilecekleri şekilde olması sağlanır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya
döner kapılar kullanılmaz.
c)
Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı bulundurulmaz.
ç)
Acil çıkış kapıları Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde
işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
3– Cebri
havalandırma sistemi veya klima tesisatının, çalışanları rahatsız edecek hava
akımlarına neden olmayacak şekilde yapılması sağlanır. Havayı kirleterek
çalışanların sağlığı yönünden ani tehlike oluşturabilecek herhangi bir artık
veya kirlilik derhal ortamdan uzaklaştırılır.
Sıcaklık
4– Çalışma
odaları, dinlenme yerleri, soyunma yerleri, duş, tuvalet ve lavabolar,
kantinler ve ilk yardım odaları gibi yerlerdeki sıcaklığın, işyerinin özel
kullanım amaçlarına uygun olması sağlanır. İşyerinin pencereleri, çatı
aydınlatmaları ile camlı kısımları, yapılan işin özelliğine ve odaların
kullanım şekline göre, güneş ışığının aşırı etkisini engelleyecek şekilde
yapılır.
Doğal ve suni aydınlatma
5– İşyerleri,
mümkün olduğunca doğal olarak aydınlatılır. Doğal aydınlatmanın yeterli
olmadığı durumlarda çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunması amacına uygun
şekilde yeterli suni aydınlatma yapılır.
Çalışma yerlerinin taban, duvar ve
tavanları
6– Çalışma
yerlerinin tabanlarının sabit, sağlam, kaymaz bir şekilde olması ve bu yerlerde
tehlikeli olabilecek engellerin, çukurların veya eğimlerin bulunmaması
sağlanır.
7– Çalışma
yerlerinin taban, duvar ve tavan yüzeylerinin hijyen şartlarına uygun olarak,
kolay temizlenebilir malzemeden veya gerektiğinde yenilenebilir özellikte
olması sağlanır.
8– Çalışma
yerlerinde ve trafik yollarının yakınında bulunan saydam veya yarı saydam
duvarlar ile özellikle bütün camlı bölmeler; güvenli malzemeden yapılıp, açık
bir şekilde işaretlenir, çarpma ve kırılmaya karşı uygun şekilde korunur.
Pencereler ve çatı pencereleri
9– Pencerelerin,
çatı pencerelerinin ve havalandırma sistemlerinin, çalışanlar tarafından kolay
ve güvenli bir şekilde açılmasının, kapatılmasının, ayarlanmasının ve güvenlik
altına alınmasının mümkün olması ve açık durumdayken çalışanlar için herhangi
bir tehlike oluşturmayacak nitelikte olması sağlanır. Pencereler ve çatı
pencereleri, bunların temizliğini yapan çalışanlar ve civarda bulunan kişiler
için risk oluşturmayacak şekilde tasarlanır veya gerekli ekipmanla donatılır.
Kapılar
10– Kapı ve girişlerde aşağıda belirtilen hususlara
uyulur:
a)
Kapıların ve girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları
malzemelerin, kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve
çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.
b)
Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya kapıların karşı
tarafının görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunur. Saydam kapıların üzeri
kolayca görünür şekilde işaretlenir.
c)
Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike
oluşturmayan güvenli malzemeden yapılır ve çarpma sonucu çalışanların
yaralanmalarına neden olabilecek yüzeyler kırılmalara karşı korunur.
Araç yolları
11– Kapalı çalışma mekanlarının kullanımı ve içinde
bulunan ekipman göz önüne alınarak çalışanların korunması amacıyla araçların
geçiş yolları açıkça işaretlenir.
Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar
için özel önlemler
12– Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlarda aşağıda
belirtilen hususlara uyulur:
a)
Güvenli şekilde çalışır durumda olması sağlanır.
b)
Gerekli güvenlik araçları ile teçhiz edilir.
c)
Kolayca görülebilecek ve ulaşılabilecek acil durdurma sistemleri bulunur.
Oda boyutları ve hava hacmi
13– Çalışma yerlerinin taban alanı ve yüksekliği ile hava
hacminin çalışanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturmayacak özellikte
ve rahat çalışmalarını sağlayacak yeterli boyutlarda olması sağlanır.
BÖLÜM – II
Açık Mekanlardaki Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve dayanıklılık
14– Alçak veya yüksek seviyede olan hareketli veya sabit
çalışma yerlerinin, çalışan sayısı, üzerlerinde bulunabilecek azami ağırlık ve
bu ağırlığın dağılımı ile maruz kalabileceği dış etkiler göz önünde
bulundurularak yeterli sağlamlık ve dayanıklılıkta olması sağlanır. Bu çalışma
yerlerinin tamamının veya bir kısmının, zamansız veya kendiliğinden hareketini
önlemek için uygun ve güvenilir sabitleme metotları kullanılır. Çalışma
yerlerinin sağlamlık ve dayanıklılığı özellikle de çalışma yerinin yükseklik
veya derinliğinde değişiklik olduğunda kontrol edilir.
Enerji dağıtım tesisleri
15– Enerji dağıtım tesislerinde aşağıdaki hususlara
uyulur:
a) Yapı işlerine başlamadan önce alanda
mevcut olan tesisat belirlenir, kontrol edilir ve açıkça işaretlenir.
b)
Yapı alanının yakınından enerji nakil hatları geçmesi durumunda, yeterli
güvenlik mesafesi bırakılıp gerekli güvenlik tedbirleri alınarak çalışılır.
Güvenlik mesafesi belirlenirken nakil hattı tellerinin rüzgârda salınımı da
hesaba katılır. Enerji nakil hatlarına yeterli güvenlik mesafesi
bırakılamıyorsa enerji nakil hattının güzergâhı değiştirilerek yapı alanından
uzaklaştırılması için veya hattın akımının kesilmesi için ilgili kurum ve
kuruluşlardan onay ve izinler alınır.
c)
Elektrik nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalışmalarda, bariyerler
veya ikaz levhalarıyla araçların ve tesislerin elektrik hattından uzak
tutulması sağlanır. Ayrıca araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu
durumlarda uygun tedbirler alınır ve gerekli ikazlar yapılır.
ç) Yapı alanındaki enerji dağıtım
tesislerinin, özellikle de dış etkilere maruz kalan tesislerin, kontrol ve
bakımlarının düzenli olarak yapılması sağlanır.
Hava koşulları
16– Çalışanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz
etkileyebilecek hava koşullarından korunması sağlanır, kuvvetli rüzgâr alan
işyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan çalışma yapılmaz.
İskeleler
17– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve
iskele şeklinde kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN
12810-2,TS EN 12811-1,TS EN 12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili
diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde
ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
18– Asma iskeleler, cephe platformları, güç kaynağıyla
veya elle çalışabilen, sabit veya hareketli, daimi veya geçici asılı erişim
donanımları ve bu donanımı oluşturan parçaların ilgili ulusal standartlara,
konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası
standartlara uygun olması sağlanır.
19– Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre
sağlamlık ve dayanıklılık hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse
yapılır veya yaptırılır. Bu hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda
iskelenin güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz.
İskelelerde genel tedbirler
20– İskelelerin
aşağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a) Kendiliğinden hareket etmeyecek,
stabilitesi bozulmayacak ve çökmeyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş ve
kurulmuş olması,
b) İskele sistemlerinin güvenli bir
şekilde desteklenmesi, yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun şekilde
sabitlenmesi,
c) Doğru şekilde ve bakımlı
bulundurulması,
ç) Korozyona karşı uygun malzeme
kullanılması,
d) İskele sisteminde çatlak, kırık,
yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve bağlantı elemanlarının
kullanılmaması,
e) İskelelerde görülen kusurların derhal
giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
21– İskele
platformları hareket etmeyecek şekilde iskele sistemine sabitlenir. Platform
elemanları ile iskele dikey elemanları arasında ve platform döşemesinde
çalışanların düşmesine sebep olabilecek boşluk bulunmaması sağlanır.
22– İskelelerdeki korkuluk sistemlerinin bu Yönetmeliğin
Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere
uygun olması sağlanır.
23– İskelelerdeki bütün bağlantı yerleri ile bağlantı
elemanlarının yeterli sağlamlıkta olması sağlanır ve bu bağlantıların
kendiliğinden ayrılmaması için gerekli tedbirler alınır.
24– İskele
sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere
uyulur.
25– İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren
tarafından görevlendirilen ehil bir kişi tarafından kontrole tabi tutularak,
iskeleler ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu
hazırlanır, rapor sonucunda sadece güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde
çalışma yapılır;
a) Kullanılmaya başlamadan önce,
b) Haftada en az bir kez,
c) Üzerinde değişiklik yapıldığında,
ç) Belli bir süre kullanılmadığında,
d) Sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar
gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve sağlamlığını etkileyebilecek diğer
koşullara maruz kaldığında.
26– İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar,
levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılır.
Belirtilen bu ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez.
27– İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi
engelleyecek malzemeler bırakılmaz.
28– İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre
genişliğinde ve kenarlarında bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma
başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun korkuluk sistemleri
bulunan geçitler kullanılır.
29– Vinç veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında,
yüklenen malzemenin iskeleye takılmaması için gerekli tedbirler alınır.
Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe
iskeleleri ve seyyar iskelelerde özel tedbirler:
30– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinin
kurulumunda, taşıyıcı sisteme ait düşey ve yatay elemanların eksiksiz olarak
kullanılması ve sistemin yeteri kadar çapraz elemanlarla takviye edilmesi
sağlanır.
31– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde
taşıyıcı sisteme ait dairesel kesitli düşey ve yatay elemanların anma dış
çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme
cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.
32– Cephe iskeleleri binaya mümkün olduğunca yakın
kurulur, bunun mümkün olmadığı durumlarda çalışanların bina ile iskele
arasından düşmelerini önleyici tedbirler alınır.
33– Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği
ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban
plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar kullanılır. Sağlam
olmayan ve uygunsuz malzemeler destek parçaları olarak kullanılmaz, iskelenin
sağlam ve dengeli olması sağlanır.
34– İskelelerde çalışılan platformlara güvenli ulaşımın
sağlanması için merdiven sistemleri veya benzeri güvenli ulaşım sistemleri
kullanılır.
35– Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun
şekilde topraklanır.
36– Seyyar iskeleler, üzerinde çalışan bulunduğu
durumlarda hareket ettirilmez. İskelenin dik ve platformun düz olması sağlanır.
İskele ayaklarında iskelenin kendiliğinden hareket etmesini engelleyecek fren
kolu gibi uygun tertibatlar bulunur.
Asma iskele, cephe platformu ve asılı
erişim donanımları şeklindeki iskele sistemlerinde özel tedbirler:
37– İskele taşıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar,
hareketi sağlayan mekanik tesisat ve motor tertibatı, fren sistemleri, çalışma
platformu ve diğer güvenlik teçhizatları her gün işe başlamadan önce kontrol
edilir.
38– İskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve
vinçlerin, kullanılmaya başlanmadan önce, montajını gerçekleştiren yetkili
teknik elemanlarca kullanıma elverişli olduklarına dair belgeler hazırlanarak,
bu belgeler işyerinde bulundurulur.
39– İskelelerin, çalışma sırasında sağa sola veya ileri
geri hareket etmeden asılı kalması sağlanır.
40– İskelelerin taşıyabileceği azami yük miktarı
belirtilerek, bu miktardan fazla yükleme yapılmaz. Asma iskelelerde merdiven
kullanılmaz.
41– İskeleler, çalışma konumunda devreye sokulabilecek
durdurma fren sistemleriyle donatılır. Ayrıca iskelelerde düşmeyi önleyici
teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunur. Halatlı kaldırma tertibatlarında
çalışma konumunda güç kaynağının kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye
giren ayrı bir tutma freni bulunur. İskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat,
tutma frenleri ve ikincil fren sistemi gibi güvenlik tedbirlerinin çalışma
esnasında sistemi durdurma amaçlı kullanılmaması için gerekli tedbirler alınır.
42– Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı
yük algılama sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en
yüksek çalışma seviyelerinde devreye girecek halat sonu sınır anahtarları,
yapıdan kaynaklanan tehlikeli durum varsa çarpışmayı önleyici düzenekler,
iskele platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan eğim algılayıcılar gibi
güvenlik sistemleri bulunur.
43– İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam
hattı oluşturulur. Çalışanlara bağlantı aparatları ve halat tutucularıyla
beraber tam vücut kemer sistemleri verilerek kullanımı sağlanır. Dikey yaşam
hatlarının üst uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir şekilde sabitlenir.
44– Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği
mekanik teçhizatlardan kurtulmalarını, hareket sırasında çekme sisteminde
halatların kaymasını önleyen tedbirler alınır.
45– İskelelerin, iniş ve çıkış yollarında herhangi bir
engel bulunmaması için gerekli tedbirler alınır.
46– İskele platformunu taşıyan, tutan sistem ve bu
sistemin bağlantı ve sabitleme noktalarının en olumsuz yükleme koşullarında
oluşan statik ve dinamik kuvvetleri karşılayacak nitelikte olması sağlanır.
El merdivenleri:
47– Yapılan işe ve bulunması halinde ulusal standartlara
uygun, basamakları kaymaz malzemeden yapılmış veya kaymaz malzeme ile
kaplanmış, yeterli sağlamlıkta el merdivenleri kullanılır. Basamakları,
kolları veya bağlantı yerleri kırılmış, çatlamış, yıpranmış, hasar görmüş
ekipmanlar kullanılmaz. El merdivenleri düzenli olarak kontrol edilerek kusurlu
merdivenlerin kullanılmaması sağlanır.
48– El
merdivenlerinin kullanılmasında İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik
Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
Tesis,
makine, ekipman
49– Mekanik el aletleri, kaldırma araçları, kazı ve
malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlar da dahil olmak üzere
herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve ekipmanlarda aşağıda belirtilen
hususlara uyulur;
a)
Mümkün olduğu kadar ergonomi prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde ve
yeterli sağlamlıkta tasarlanmış ve imal edilmiş olması,
b)
Her zaman iyi çalışabilir durumda olması,
c)
Doğru şekilde kurulması,
ç)
Sadece tasarlandıkları işler için, uygun eğitim almış kişilerce doğru şekilde
kullanılması.
50– Tüm iş ekipmanlarının periyodik olarak kontrol,
test ve deneyleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uygun yapılır.
51– Her türlü iş ekipmanı için üzerinde kurulu olduğu veya
hareket halinde olduğu zeminin sağlamlığı kontrol edilir. Zeminin
sağlamlığından emin olunmadan ve gerekli hallerde dengeleme ve sabitleme
yapılmadan çalışılmaya başlanmaz. Hendek kenarları ve dik eğimli yerlerde zemin
kaymasını ve makinenin kaymasını önleyici tedbirler alınır.
52– İş ekipmanlarında, operatörün görüş alanının
kısıtlı olduğu durumlarda, operatöre rehberlik edecek, konuyla ilgili eğitim
almış bir işaretçi görevlendirilir.
53– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve
araçların manevra ve park yerleri ile hareket alanları belirlenir.
54– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve
araçların bütün manevraları bir gözetici tarafından yönetilir ve bu araçların
geri manevraları esnasında sesli ve ışıklı uyarıların çalışır durumda olması
sağlanır.
55– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan
makine ve araçların kazı çukuruna veya suya düşmemesi için gerekli koruyucu
tedbirler alınır.
56– Kazı
ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlarda sürücünün bulunduğu
kısım, aracın devrilmesi durumunda sürücünün ezilmemesi ve düşen cisimlerden
korunması için uygun şekilde yapılır.
57– Tüm araçlar, taşıtlar ve iş makinelerinde operatör
kabinlerinde sadece operatörün bulunmasına izin verilir. Ancak kamyon ve
benzeri araçların sürücü mahallinde yardımcı sürücü (muavin)
bulunmasına müsaade edilebilir.
58– Kaldırma araçlarında kaldırılacak yükün çeşidi,
boyutu, şekli ve diğer fiziksel özelliklerine uygun kaldırma aparatları
kullanılarak uygun çalışma yöntemi tercih edilir.
59– Yük
kaldırmada kullanılan ekipmanlar ile ilgili İş Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
60– Kaldırma ekipmanlarında yük kaldırılması ve
ekipmanın hareketi esnasında devreye girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemleri
bulundurulur.
61– Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst
güvenlik sınır noktaları veya ekipmanın hareketini sınırlayan alan aşıldığında,
kapasitesinin üzerinde kullanım durumlarında devreye girerek elektrik akımını
otomatik olarak kesen ve tamburun hareketini frenleyen güvenlik tertibatları
bulunması sağlanır.
Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri,
tünel ve kanal işleri
62– Kazı işine başlanmadan önce aşağıda belirtilen
hususlara uyulur:
a)
Kazının bitişik yapıları etkileyip etkilemeyeceği araştırılır ve etkileme
ihtimali mevcut ise kazı başlamadan önce gerekli tedbirler alınır.
b)
Yer altı kabloları, gaz boruları, su, kanalizasyon ve diğer dağıtım
sistemlerinin yerleri belirlenir ve bunlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri
asgariye indirmek için gerekli tedbirler alınır.
c) Meskûn mahallerde, yapı alanının
çevresi yeterli yükseklik ve sağlamlıkta uygun malzemeden yapılmış perde ile
çevrilerek ikaz ve uyarı için gerekli düzenlemeler yapılır, bunlar yapının
bitimine kadar bu şekilde korunur.
ç) Meskûn mahallerin dışında yapılan
kazıların kenarlarına uyarı şeritleri çekilerek ikaz levhaları asılır.
63– Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri ile tünel ve
kanal çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a)
Çalışmalar, işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde yapılır.
b)
Çalışma alanına giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanır.
c)
Kazılarda zemin yapısı, iklim koşulları, kazı alanı yakınlarında meydana
gelebilecek sarsıntılar, çevredeki su kaynakları ve fazla yük kuvvetleri göz
önüne alınarak uygun şev açıları belirlenir ve/veya statik hesabı yapılmış
uygun destek ve setler kullanılır. Kazı yüzeyleri, şevlerin eğimi ve yüksekliği
zeminin yapısına, sağlamlığına ve çalışma yöntemlerine uygun seçilir.
ç)
Malzeme veya cisim düşmesine, su baskını tehlikesine ve insanların düşmesine
karşı uygun tedbirler alınır.
d)
Tehlikeli veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün
çalışma yerlerinde gerekli tedbirler alınır.
e)
Yangın, parlama, patlama, su baskını veya göçük gibi durumlarda çalışanların
güvenli bir yere ulaşmaları sağlanır.
64– Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen
durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda çalışma ortamının güvenli
olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz;
a)
Her vardiyadan önce,
b)
Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan sonra,
c)
Beklenmedik parça düşmelerinden sonra,
ç)
Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra,
d)
Şiddetli yağış, don ve kardan sonra.
65– Çalışma sırasında ortaya çıkan tozların çalışanların
sağlığına zarar vermemesi için gerekli tedbirler alınır. Çalışma alanında
zararlı kimyasalların, zehirli ve boğucu gazların ya da serbest silis tozları
gibi tehlikeli maddelerin bulunduğunun anlaşılması halinde, çalışanlar derhal
oradan uzaklaştırılarak gerekli tedbirler alınır ve güvenli çalışma ortamı
sağlanmadan tekrar çalışmaya başlanmaz.
66– Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması
için ahşap veya metalden yapılmış asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı
korkuluklu geçitler kullanılır, geçit korkuluklarının bu Yönetmeliğin Ek-4 (A)
Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun
olması sağlanır.
67– Açıkta
yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin
altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde çalışma
yapılması engellenir. Ayrıca kanallarda yan duvarların göçmemesi için gerekli
tedbirler alınır.
68– Kazı alanından çıkartılan hafriyat ile kazı kenarı
arasında yeterli mesafe bulundurulur ve hafriyatın kazı alanına akma riski
bulunuyorsa uygun bariyerler kullanılır. Kazı mahallinde bulunan hareketli
araçlar ve kazı stabilitesini etkileyebilecek diğer araçlar ile kazı kenarı
arasında gerekli güvenlik mesafesi bırakılır.
69– Kazı işlerinde yağış sırasında çalışma yapılmaz.
70– Kazı işlerinde çalışanların çalışma alanına ulaşmaları
için uygun ve güvenli yöntemler kullanılır, destek ve setlerin iniş ve çıkış
için kullanılması engellenir.
71– Makinelerle yapılan kazı işlerinde, bu makinelerin
hareket alanına çalışanların girmelerine izin verilmez.
72– Yeraltı çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara
uyulur:
a)
Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur
ve bütün çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar
kimsenin içeri girmesine izin verilmez.
b) Uygun bir haberleşme sistemi
oluşturulur, buralardaki kaçış yolları görülebilir bir şekilde işaretlenir.
c) Tüneller ve galerilerde göçük
tehlikesine karşı uygun tedbirler alınır.
73– Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım
meydana getirebileceği yeraltı işlerinde, yangın ve patlama riskinin
bulunabileceği yerlerde, açık alevli lamba veya cihazlar kullanılmaz, sigara
içilmez ve ilgili mevzuata uygun malzeme ve ekipmanlar kullanılır.
74– Patlayıcı
kullanılarak çalışılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı işlerinde
aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Patlayıcı maddeler üretici tarafından
belirtilen koşullarda saklanır ve depolanır.
b) Yapılan işin niteliğine uygun patlayıcı
maddeler ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı maddeleri yeterlik belgesine
sahip çalışanlardan başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmez.
c) Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin
depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman
kişiler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak
şekilde organize edilir ve yürütülür.
ç) Patlayıcı maddeler özel sandıklar
içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz. Kapsüllerle
diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve
taşınamaz.
d) Patlatma yapılacak alanın etrafında
uygun güvenlik tedbirleri alınmadan patlatma yapılmaz.
Yıkım işleri
75– Yıkım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yıkımdan önce yapının içindeki ve
etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları kesilir ve yıkılacak kısmın
etrafında, güvenlik alanı bırakılarak gerekli tedbirler alınır.
b) Yıkım işleri, ilgili standartlar ve
konuya ilişkin mevzuat hükümlerine uygun şekilde yürütülür.
c) Çalışmalarda uygun çalışma yöntemleri
ve ekipmanlar kullanılır, gerekli tedbirler alınır.
ç) Çalışmalar, işveren tarafından
görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında planlanır ve yürütülür.
d) Yıkım esnasında toz
kalkmaması ve yıkılan kısma ait malzeme ve molozların çalışma ortamından
güvenli bir şekilde uzaklaştırılması için gerekli tedbirler alınır.
Asbestle Çalışma
76– Asbest içermesi muhtemel yapıların söküm, yıkım, tamir
ve bakım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a)Çalışmaya başlamadan önce, asbest
içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya tesis sahibinden de bilgi
alınarak gerekli araştırma yapılır.
b)
Herhangi bir yapı veya malzemede asbest bulunduğu şüphesi veya bilgisi varsa
çalışanların asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten
doğacak sağlık risklerinden korunması amacıyla 25/1/2013 tarihli ve 28539
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulur.
Batardolar (koferdamlar) ve kesonlar
77– Bütün batardolar ve kesonların aşağıdaki hususlara
uygun olması sağlanır;
a) Yeterli dayanıklılıkta, sağlam ve uygun
malzemeden yapılmış, iyi kurulmuş olması,
b) Su, sıvı beton ve benzeri malzeme baskını
halinde çalışanların sığınabileceği şekilde uygun ekipmanla donatılmış olması.
78– Batardolar
ve kesonların yapımı, kurulması, değiştirilmesi veya sökümü, işveren tarafından
görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında yapılır ve bu yapılar düzenli aralıklarla
kontrol edilir.
Çatı işleri
79– Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan çalışmalarda;
çalışanların, aletlerin, diğer nesne ve malzemelerin düşmesini veya benzeri
diğer riskleri önlemek amacıyla güvenli kenar koruma sistemleri, çatı
merdivenleri, güvenlik ağları, çalışma platformları, korkuluklu iskeleler,
kayarak düşmeyi önleme sistemleri veya dikey ve yatay yaşam hatları gibi toplu
koruyucu tedbirler alınır.
80– Çalışanların çatı üzerinde veya kenarında veya
kırılgan malzemeden yapılmış herhangi bir yüzey üzerinde çalışmak zorunda
olduğu hallerde; sağlam olmayan ve kırılgan maddeden yapılmış yüzeylerde
dalgınlıkla yürümelerini veya düşmelerini önleyecek gerekli tüm tedbirler
alınır.
Beton
döküm işleri
81– Beton dökümünde aşağıdaki hususlara uyulması sağlanır;
a) Beton pompasının beton dökülecek yere uygun
durumda konumlandırılması,
b) Beton pompasının destek pabuçlarının zemine uygun
şekilde sabitlenmesi,
c)
Beton pompası bom ve hortumların birleşim yerlerinde hava basıncından dolayı
oluşabilecek açmaların önlenebilmesi için gerekli kontroller yapılması,
ç)
Pompa kollarının açılmasında ve toplanmasında çevredeki bina, elektrik iletim
hatları gibi tesislerin oluşturduğu risklerin ortadan kaldırılması,
d)
Enerji nakil hatlarının altlarında pompa çalıştırılmaması veya zorunlu olduğu
durumlarda enerji nakil hatlarıyla temasının olmaması için gerekli tedbirlerin
alınması,
e)
Beton pompası bomunun ucundaki bom hortumunun güvenli yöntemlerle idare
edilmesi,
f)
Beton yığılmasının tehlike oluşturacağı döşeme betonu dökümü gibi işlerde
betonun uygun şekilde yayılarak dökülmesi,
g)
Beton dökülen kısmın hemen altında çalışma yapılmaması,
ğ) Beton dökülen ağızda hortumun savrulmaması,
h)
Beton pompası operatörünün betonun döküldüğü yeri görmemesi durumunda uygun
haberleşme imkânı sağlanması,
ı) Beton dökümü bitinceye kadar kalıpların sürekli
kontrol edilmesi,
i)
Kalıp açılması ve patlamasının gerekli tedbirler alınarak önlenmesi.
Betonarme
kalıp işleri
82– Kalıp işleri işveren tarafından görevlendirilen ehil
kişi gözetiminde ve konu ile ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca yapılır.
83– Kalıp panolarının, geçici destek ve payandaların
üzerlerine binen yüke ve gerilime dayanacak şekilde planlanması, tasarlanması,
kurulması ve korunması sağlanır.
84– Çalışanları, kalıp sisteminin geçici dayanıksızlık
veya kırılganlığından kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler
alınır.
85– Betonarme kalıplarının yeterliliği her beton
dökümünden önce kontrol edilir. Özellikle kayar kalıp, tünel kalıp ve masa
kalıplardaki bağlantı yerleri, sabitleme elemanları, tijler, hidrolik
hortumları, taşıma yerleri, pano krikoları, teker sistemleri, fiş krikoları,
yayların aksları ve hareketli parçalar, sapma pimler, ağ sistemleri ve benzeri
kalıp parça ve unsurları düzenli olarak ve her kullanımdan önce kontrol
edilerek deformasyona uğramış ve güvenliği tehlikeye atabilecek durumda
olanların kullanılmasına müsaade edilmez.
86– Kalıp sökme işi için izlenecek çalışma yöntemi, parçaların
hangi sırayla sökülmesi gerektiği, çalışanların çalışma yerlerine güvenli
ulaşımı, sökülen kalıp malzemelerinin çalışma ortamından güvenli şekilde
uzaklaştırılması ve istifi, kalıp malzemelerinin dengeli olarak yere
indirilmesi veya yukarıya çıkarılması gibi konularda gerekli düzenlemeler
yapılır, araç ve gereçler eksiksiz olarak temin edilir. Söküm sırasında, söküm
alanında görevli çalışanlar hariç kimse bulundurulmaz.
Metal
ve beton karkas ve prefabrik elemanlar, çelik yapı işleri
87– Metal veya beton karkaslar ve bunların parçalarının,
geçici destekler ve payandaların, prefabrik yapı elemanlarının üzerlerine binen
yük ve gerilime dayanacak şekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve
korunması sağlanır.
88– Çelik yapılarda kullanılacak bütün ana taşıyıcı, tali
taşıyıcı ve bağlantı malzemelerinin dayanıklılığının ve diğer özelliklerinin
taşıyacakları yüklere göre standartlara uygun olması, korozyona uğramış ve
deforme olmuş malzemelerin gerekli tedbirler alınmadıkça bu tür yapılarda
kullanılmaması sağlanır.
89– Metal veya beton karkasların ve bunların parçalarının,
geçici destekler ve payandaların, prefabrik yapı elemanlarının ve çelik yapı
elemanlarının kaldırılması, yüklenmesi, taşınması, montajı ve
sökümü, projesine uygun olarak işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi
gözetiminde ve konu ile ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca gerçekleştirilir.
90– Montaj yapılacak mahallin etrafı emniyet şeridiyle
işaretlenir. Bu alanın etrafına montaj yapıldığını gösterir levhalar asılır ve
görevliler haricinde montaj sahasına giriş çıkışlar engellenir. Montaj
çalışması yapılan mahallin altında çalışan bulundurulmaz.
91– Çalışanları, yapının geçici dayanıksızlık veya
kırılganlığından kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.