Türk Ticaret Kanunu, limited şirketlerde ortaklıktan çıkmayı ve çıkarılmayı
şirketin varlığını sürdürebilmesi ilkesi bağlamında düzenlemiştir.
Şirket sözleşmesinde ortaklara şirketten çıkma hakkını tanınabilir. Bu
hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlanabilir. Bu hak herhangi bir
şarta bağlanmayacağı gibi belirli şartların varlığı halinde de öngörülebilir.
Eğer şartsız olarak tanınmışsa, ortak herhangi bir sebep belirtmeksizin ve
kendisinden herhangi bir koşulu yerine getirmesi istenmeksizin şirketten çıkma
hakkını kullanır. Sözleşme bu hakkı bazı şartla bağlamış ise, bu durumda da,
ortak şirket sözleşmesinde yazılı koşulların gerçekleşmesi üzerine ortaklıktan
çıkma hakkını kullanır.
Şirket sözleşmesinde bu konuda bir hükmün bulunmasa da ortak şirketten
çıkma hakkını kullanabilir. Bu durumda ortağın mahkemeye başvurması ve çıkmanın
haklı bir sebebe dayanması gerekir. Haklı sebeplerin varlığı halinde ortak
çıkma davası açabilir. Söz konusu haklı sebep halleri kanunda belirtilmemiştir.
Bu nedenle ileri sürülen haklı sebep iddiasının varlığını mahkeme inceleyecek
ve haklı sebep olup olmadığını takdir edecektir.
Türk Ticaret Kanunu çıkma davası açmış ortağın haklarına ve borçlarına
ilişkin mahkemeye bazı tedbirleri alma yetkisi verilmiştir. Bu çerçevede, mahkeme
istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından
bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın
durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar
verebilir. Ancak, mahkemenin bu kararı istem üzerine alır.
ORTAKLIKTAN ÇIKMAYA KATILMA HAKKI
Ortaklardan birisinin çıkma hakkının kullanılması durumunda, diğer
ortaklara da “çıkmaya katılma” hakkı tanımıştır.
Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkmak
istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür
veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları bundan haberdar ederler. Yapılacak
bu bildirim üzerine, ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı tarihten
itibaren bir ay içinde;
Çıkma talebinde bulunan ortağın bu hakkını şirket sözleşmesinde yer alan
hükme istinaden kullandığı durumlarda, şirket sözleşmesinde öngörülen haklı
sebep kendisi yönünden de geçerli ise, kendisinin de çıkmaya katılacağını
müdürlere bildirerek,
Ortak çıkma davası açmış ise, bu durumda açacağı bir dava ile haklı
sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılarak çıkmaya katılma hakkını kullanır.
Hükümde öngörülen bir aylık süre, hak düşürücü süredir. Müdürlerce
yapılacak bildirimin kendilerine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içerisinde
çıkma katılma hakkını kullanmayan ortaklar bu haklarını kaybeder.
Buna karşılık şirket sözleşmesindeki hüküm sebebiyle veya haklı bir sebebin
varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarılması hâlinde, çıkmaya katılma
hakkının kullanılamaz.
İLGİLİ KANUN HÜKÜMLERİ
TÜRK TİCARET KANUNU
MADDE 638- (1)
Şirket sözleşmesi, ortaklara şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın
kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir.
(2) Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına
karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince,
davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün
dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına
alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.
MADDE 639- (1)
Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkma istediği veya
haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler
gecikmeksizin diğer ortakları bundan haberdar ederler.
(2) Diğer ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı
tarihten itibaren bir ay içinde;
a) Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de
geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek,
b) Açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılmak,
hakkına sahiptir.
(3) Çıkan tüm ortaklar, esas sermaye payları ile orantılı
olarak, eşit işleme tabi tutulurlar.
(4) Şirket sözleşmesindeki hüküm sebebiyle veya haklı bir
sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarılması hâlinde bu hüküm
uygulanmaz.