EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK GETİREN BAKANLAR KURULU KARARLARI 2976 SAYILI KANUNA DAYANDIĞINDAN BUNLARIN İTHAL
EK MALİ YÜKÜMLÜLÜK
GETİREN BAKANLAR KURULU KARARLARI 2976 SAYILI KANUNA DAYANDIĞINDAN BUNLARIN
İTHALAT VERGİSİ SAYILMASI -VE BUNLARA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN SAİR VERGİ VE
BENZERİ MALİ YÜKLER GİBİ VERGİ MAHKEMELERİNDE GÖRÜLMESİ ANAYASAYA AYKIRI
DEĞİLDİR
Anayasa Mahkemesi
11.10.2012 gün, 2011/109 E., 2012/145 k., sayılı kararı ile ek mali yükümlülük
getiren bakanlar kurulu kararları 2976 sayılı kanuna dayandığından bunların
ithalat vergisi sayılması ve bunlara ilişkin uyuşmazlıkların sair vergi ve
benzeri mali yükler gibi vergi mahkemelerinde görülmesi- anayasaya aykırı
olmadığına hükmetti.
Kocaeli 1. Vergi
Mahkemesi Hakimliği; “2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 73.
maddesinin 2. fıkrasında, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin
kanunla konularak değiştirileceği veya kaldırılacağı 3. fıkrasında ise, vergi,
resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve
indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve
aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisinin Bakanlar Kuruluna
verilebileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
Anayasanın 167/2.
maddesinde, dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi
amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve
benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları
kaldırmaya kanunla Bakanlar Kuruluna yetki verilebileceği düzenlenmiş, bu
maddeye dayalı olarak; 4458 sayılı Gümrük Kanununun 55. maddesi ile 2976 sayılı
Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda, dış ticaretin düzenlemesine
yönelik ek tedbirler koyma veya konulan tedbirler üzerinde değişiklik yapma
konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. Anılan Kanunlardan 2976 sayılı
Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 1. maddesinde, dış ticaretin, ülke
ekonomisinin yararına düzenlenmesini sağlamak amacıyla ithalat, ihracat ve
diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek
mali yükümlülükler konulması ve kaldırılması, bu yükümlülüklere ilişkin
esasların tespit edilmesi ve oluşan fonların kullanılması bu Kanun hükümlerine
göre yürütüleceği, 2. maddesinde, Bakanlar Kurulunun bu Kanun kapsamındaki
konularda düzenlemeler yapmaya yetkili olduğu, 3. maddesinde ise, ithalat,
ihracat veya dış ticaret işlemleri üzerine konulan ek mali yükümlülüklerin
nev’i, miktarı, tahsili, takibi, iadesi, gerektiğinde bütçeye irat
kaydedilmesi, bir fonda toplanması ve fonun kullanım esasları Bakanlar Kurulu
kararında gösterileceği ve ek mali yükümlülüklerin tahsilinde 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Bu hükümlere
istinaden Bakanlar Kurulunca 2007/11621 sayılı İthalatın Korunma Önlemi
Uygulanması Hakkında Karar çıkarılarak belirli mallar için belli oranlarda ek
mali yüküm getirilmiş iken 4458 sayılı Gümrük Kanununun 3. maddesinde yer alan
“ithalat vergileri” deyimi,
a) Eşyanın ithalinde
ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler” şeklinde tanımlanmış iken
5911 sayılı Kanun ile bu tanım kapsamına “ve benzeri mali yükler” ibaresi
eklenmiştir.
Yukarıda yer verilen
kuralların birlikte değerlendirilmesinden, bir kamu alacağının vergi ve benzeri
mali yük olarak nitelendirilebilmesi için, öncelikle Kanunla düzenlenmesi
gerektiği, zira 1982 Anayasasının 73. maddesinde; vergi, resim, harç ve benzeri
mali yüküm koymanın kanun koyucunun yetkisinde bulunduğu kuralına yer
verildiği, ancak Bakanlar Kuruluna bu yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve
indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve
aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi verilebileceği; bu mali
yükümlülükler dışında Anayasanın 167. maddesi uyarınca, dış ticaretin
düzenlenmesi amacıyla ek mali yüküm koyma konusunda da Bakanlar Kuruluna yetki
verilebileceği açıklanarak, vergi ve benzeri mal yük ile ek mali yükümlülük
arasındaki fark ortaya konulmuştur. Ancak 5911 sayılı Kanun ile 4458 sayılı
Kanunun 3. maddesinde yapılan değişiklikle, ithalat vergilerinin kapsamına
Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca getirilen ek mal yükümlülükler de sokularak Anayasanın
73. maddesine aykırı şekilde düzenleme yapıldığından “ve benzeri mali yükler”
ibaresinin iptal edilerek yürürlükten kaldırılması gerektiği düşünülmektedir”
gerekçesiyle 4458 sayılı Gümrük Kanununun 3. maddesinde yer alan “İthalat
vergileri” deyiminin tanım ve kapsamına 5911 sayılı Kanun ile alınan “ve
benzeri mali yükler” ibaresinin Anayasanın 73. maddesine aykırılığı ve iptali
talebinde bulunmuştur.
Anayasa Mahkemesi
“Anayasa’nın 167. maddesine dayalı olarak çıkartılan ve Bakanlar Kuruluna yetki
veren kanun, 2.2.1984 günlü, 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında
Kanun’dur. Bu Kanun gereğince dış ticaretin, ülke ekonomisinin yararına
düzenlenmesini sağlamak amacıyla ithalat, ihracat veya dış ticaret işlemleri
üzerine konulan vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler
konulması ve kaldırılmasında Bakanlar Kurulu yetkilendirilmiştir.
Kanun’un itiraz
konusu kuralı da içeren (9) numaralı bendindeki düzenleme ile gümrük vergileri
tanımının içine diğer eş etkili vergiler ve mali yükler de dâhil edilerek
gümrük idarelerince değişik adlarla tahsil edilen veya tahsil edilip edilmediği
kontrol edilen tutarlar için de gümrük vergilerinin tâbi olduğu usul ve
esasların uygulanması amaçlanmıştır. Böylece ek mali yükümlülükler için hak arama
yolları, tahsil usulleri ve zamanaşımı gibi konularda ithalat vergileriyle
yeknesaklık sağlanmış olmaktadır. Başvuru kararında, ek mali yükümlülüklerin,
ithalat vergisi tanımı içine alınması nedeniyle “vergilerin kanuniliği” ilkesi
gereğince kanunla düzenlenmeleri gerektiği ileri sürülmüşse de bu
yükümlülüklerin ithalat vergileri kapsamında olmaları bunların niteliğinde ve
içeriğinde bir değişikliğe yol açmamaktadır.Zira, ek mali yükümlülüklerin,
ithalat vergisi içerisine konulması, bunların alınış amaçlarını, türünü ve
miktarını belirlemede Bakanlar Kurulunun yetkisini değiştirmemekte ve ek mali
yükümlülüklere vergi niteliği kazandırmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle,
itiraz konusu kural Anayasa’nın 73. maddesine aykırı değildir.” gerekçesi ile
Anayasa aykırılık iddiasını reddetmiştir.
İndir