Uyuşmazlık Konusu

İşletmelerin yılsonu ticari mal stok sayımları sonrasında belirlenen ve ticari fire oranının altında kalan stok sayım noksanlarının doğrudan gider yazılıp yazılamayacağı meselesi uyuşmazlığın konusunu oluşturuyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı; “gelir ver kurumlar vergisinde tanımlanan bir ticari fire gideri bulunmadığını, bu nedenle hangi seviyede olursa olsun (Ticaret Odalarınca belirlenen ticari fire oranlarının altında kalsın ya da kalmasın) stok sayım noksanlarının doğrudan gider yazılmasının mümkün olmadığını, bu kayıpların gider kaydı için mükellef kurumların Takdir Komisyonlarına müracaat etmelerini ve Komisyonca belirlenen değer üzerinden gider kaydı yapılabileceğini” savunmakta, özetle ticari fire giderinin kurum kazancından indirilmesini kabul etmeme eğilimi göstermektedir.

Diğer yandan, Başkanlığın, “miyadı dolan malların imhasının sonuçları” konularında yaşanan tartışmalar sonrasında bu konuda eskisine nazaran daha katı bir duruş sergilemeye başladığı dikkati çekmektedir.

Mükellefler ise;  “Ticari fire kavramının Kanunda ayrıca düzenlenmiş olmasının bu kavramın mahiyet ve fonksiyonunu değiştirmeyeceğini; depolama, istifleme, taşıma, yükleme, ambalajlama gibi süreçlerde meydana gelen yırtılma, ezilme, patlama, ıslanma, bozulma, kırılma, gibi fiziki nedenlerle yiten ticari mallarda meydana gelen eksilmeyi tanımlayan ticari firenin oranlarının da icaplara uyun şekilde Ticaret Odalarınca belirlendiğini, tüm bu çalışmaların vergi matrahını aşındırma çabasından ziyade doğru vergi matrahına ulaşma kayısı taşıdığını, ticari fireyi yok farzetmenin VUK Md. 3’te yer alan vergide ekonomik yaklaşım ilkesi ile de çeliştiğini, fiziki nedenlerle yiten ticari malların değerlerinin takdiri için takdir komisyonlarına ibraz edilmesinin her zaman mümkün ve/veya rasyonel olmadığını (kaza yapan araçtan dereye dökülen yağ veya kırılan şişeden markete dökülen süt veyahut da bozularak ekşiyen yoğurtlar gibi), Takdir Komisyonuna ibraz etmek suretiyle imha edilebilecek ticari mal bakımından da değişen bir durum olmadığını, ticari fire oranının altındaki kayıpların miyadı dolmak suretiyle imha edilmesi icap eden ürünlerden tabiatları itibariyle farklılıklar içerdiğini, özellikle bu malların fire oranlarıyla kıyas edilme zorunluluğu bulunmayan ‘zayi mal’ kavramıyla karşılaştırılmasının hatalı olacağını, ticari fire oranlarının altındaki firelerin ticari faaliyetin ‘doğal’ sonucu olduğunu, sözkonusu ticari malların işletmeden çekildiği veya haricen satıldığı gibi tespit ve emarelerin bulunmadığı durumlarda aksine işlem tesis etmek için bir neden de bulunmadığını ” savunuyorlar.

Yargı Kararı ve Uyuşmazlığın Akıbeti

Bu uyuşmazlıkta, eleştiri konusu edilen durumunun; VUK Md. 3/B’de düzenlendiği şekilde iktisadi, ticari ve teknik icaplara uygun olduğunu belgeleyebilen mükelleflerin davalarının mükellefler lehine sonuçlandığını söylemek mümkün.