Bir ortağın ortaklık haklarının kendi istek ve iradesi dışında zorla elinden alınması, şirketle olan bağlarının bağının kesilmesi ortaklıktan çıkartmadır.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca ortaklıktan çıkarma iki şekilde mümkündür. Bir ortak ortaklıktan genel kurul kararıyla ve şirketin istemi üzerine mahkeme kararıyla çıkartılabilir.

Şirket sözleşmesinde bir ortağın genel kurul kararıyla ortaklıktan çıkarılması öngörülebilir. Çıkarma kararına karşı ortak kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir

Türk Ticaret Kanununun 621. maddesinde bir ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebeplerden dolayı şirketten çıkartılması; önemli kararlardan sayılarak, önemli kararların, temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde alınabileceği hüküm altına alınmıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 640. maddesinin üçüncü fıkrasında şirkete haklı sebeplerin varlığında ortağı şirketten çıkarma davası açma hakkı tanınmıştır.
Haklı sebep halleri ilgili maddede sayılmamıştır. Ancak haklı sebep; ortakların şirket şeklinde bir araya gelmesini sağlayan fiili ve şahsi nitelikteki nitelikleri ortadan kaldıran, böylece şirket amacının gerçekleşmesini imkânsızlaştıran veya ciddi şekilde güçleştiren ve artık şirketten ortaklı ilişkilerin korunmasını ve devamını bekleyemeyeceğimiz halleridir.

Söz konusu haklı sebep her hukuki ilişkinin ve her somut olayın özelliklerine göre değişen nisbi bir kavramdır. Bu nedenle genel olarak haklı sebep; hukuki ilişkinin sürdürülmesini çekilmez hale getiren ve bozucu yenilik doğuran bir bildirim veya dava ile hukuki ilişkiyi sona erdirmek veya değiştirmek yetkisinin kullanılması adil gösteren bir olgu olarak belirlenebilir.

Yürürlükten kalkan Ticaret Kanununa göre sermaye payını ödemede temerrüde düşen ortağın ortaklıktan çıkartılması mümkündü. Ancak 6102 sayılı TTK uyarınca bu sebebe dayanarak ortaklıktan çıkartma mümkün değildir. Ancak TTK madde 640 fıkra 3 uyarınca haklı sebebe dayanarak dava yoluyla ortaklıktan çıkartılabilir.

Yürürlükten kalkan Ticaret Kanununa göre ortaklığın dağılmasını önlemek için ortaklıktan çıkartma mümkün müdür ortaklıktan çıkartılması mümkündü. Ancak 6102 sayılı TTK uyarınca bu sebebe dayanarak ortaklıktan çıkartma mümkün değildir. Ancak TTK madde 640 fıkra 3 uyarınca haklı sebebe dayanarak dava yoluyla ortaklıktan çıkartılabilir.

Gerek ortaklar arası ilişkilerdeki objektif olaylar gerekse ortakların şahsında beliren sübjektif sebepler ortaklıktan çıkarmada haklı sebep niteliği gösterebilir. Bu nedenle limited şirketlerde haklı sebebin varlığında hâkime tanınan yetki geniştir.

Çıkarılmayı gerektiren haklı sebepler önceden kestirilemez ve bu nedenle tek tek sayılamaz. Şirketin bünyesine, hal ve şartların icabına göre değişirler. Genel olarak bir ortağın davranışları, limited şirketin faaliyetlerini önleyecek, ortakları zarara uğratacak veya karşılıklı güveni ortadan kaldıracak nitelikte ise haklı sebebin varlığının kabulü gerekir. Özellikle önemli şirket mükellefiyetlerinin yerine getirilmemesi, rekabet yasağının ihlali, ortaklar arasında sadakat borcuna aykırı hareketler, haklı bir sebep olabilir.

Bilindiği gibi “ortaklık” ilişkisi kanun tarafından düzenlenen bir hukuki ilişkidir. Ortaklıktan çıkarma kararını genel kurul almışsa iç ilişki, mahkeme almışsa bu kararı dış ilişki söz konusudur. Türk Ticaret Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun üçüncü maddesi uyarınca; tarafların iradelerinden bağımsız olarak, kanunla düzenlenen hukuki ilişkilere bunlar TTK yürürlüğe girmeden önce kurulmuş olsalar bile TTK hükümleri uygulanır. Bu gerekçeden ötürü dava 1 Temmuz 2012 tarihinden önce açılmış olsa bile TTK hükümleri uygulanır.

Ortak şirketten ayrıldığı takdirde, esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesi isteme hakkına haizdir.

İLGİLİ KANUN MADDELERİ

TÜRK TİCARET KANUNU

MADDE 640 - (1) Şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir.

(2) Çıkarma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir.

(3) Şirketin istemi üzerine ortağın mahkeme kararıyla haklı sebebe dayanılarak şirketten çıkarılması hâli saklıdır.
MADDE 641 - (1) Ortak şirketten ayrıldığı takdirde, esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesini istem hakkını haizdir.

(2) Şirket sözleşmesinde öngörülen ayrılma hakkı dolayısıyla, şirket sözleşmeleri ayrılma akçesini farklı bir şekilde düzenleyebilirler.

TÜRK TİCARET KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUN

MADDE 3 - (1) Tarafların iradelerinden bağımsız olarak, kanunla düzenlenen hukukî ilişkilere, bunlar Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş olsalar bile, Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.