Şirketin pasifler değerleri aktif değerlerinde fazla ise mal varlığı borca batık bir şirket söz konusudur ve bu şirket iflasını istemek durumundadır.

Ancak eğer şirket iyileştirme projesi adı altında borçları ödeyebileceğine, alacak borç dengesini sağlayabileceğine, şirketi iyileştirebileceğine dair inandırıcı ve düzgün bir proje sunarsa bu şirket hakkında iflas erteleme kararı verilir.

İflas erteleme davasının görülebilmesi için öncelikle şirketin borca batık olması gerekir. Borca batık olma hali şirketin tüm aktifleri toplamının alacaklıların alacaklarını karşılamaması demektir. Davada hukuksal anlamda alacak borç dengesine bakılır.

Borca batıklığın tespiti için bir bilanço hazırlanır. Döviz kurundaki olumsuz büyük gelişmeler, şirketin büyük bir alacağının olduğu başka bir şirketin çökmesi, sermaye piyasasında yatırım yapılan bir senedin büyük bir çöküş yaşaması gibi olaylar borca batıklığın göstergeleri arasında sayılabilir. Bu durumlar bir bilanço ile tespit edilir.

İflas erteleme talep edilebilmesi için borca batık şirketin iyileştirme projesi hazırlayabilecek durumda olması gerekir. Yani şirketin borca batıklığı ortadan kaldırabileceğini, yeniden kar yapan bir şirket haline gelebileceğini, borçlarını ödeyebileceğini bu iyileştirme projesi ile ispat edebilmesi gerekir.

Şirketin iflas erteleme kararı alınabilmesi tüzel kişi olarak şirketi devam ettirebileceğini de ispatlaması gerekir. Bu sebeple iyileştirme projesi sadece borçların ödenmesini değil bunun devamında tüzel kişiliğin devam edebileceğinin de gösterilmesini kapsamalıdır.

İflasın ertelenmesine karar verebilmesi için mahkemenin iyileştirme projesini ciddi ve inandırıcı bulması gerekir. Bu projeyi teknik olarak hakimin bilmesi mümkün bulunmadığından bu konuda bilirkişilik müessesesi araya girer.  Söz konusu bilirkişinin yapacağı iş, sadece bir bilançoda aktiflerin ve pasiflerin durumunu özetlemek ya da statik bir bilanço analizi yapmak değil, dinamik bir bilanço analizi yapmak, bir nakit akış tablosu çıkarmaktır.

İflasın ertelenmesini talep eden, hangi tedbirlere başvurularak ve hangi süre içinde borca batık olma durumunun sona ereceğini, iyileştirme projesini ve bu projenin ciddi ve inandırıcı olduğunu ispata yarayan bilgi ve belgeleri mahkemeye sunmalıdır. Örneğin; banka garanti sözleşmesi, ibraname sözleşmesi vb. gibi. Mahkemeye ayrıca defter değerleri esas alınarak düzenlenmiş ara bilanço ve bundan önceki yıllık bilançoların, aynı şekilde kar zarar hesaplarının (gelir tablolarının) da sunulması gerekir. Zira hâkim sonuç açıklama bilançolarından ve hesaplarından ortaklığın kar zarar durumunun nasıl bir gelişme gösterdiğini görme fırsatı bulur ve iyileştirme projesinde yer alan tedbirlerin ciddi ve inandırıcı olduğunu tespitinde yararlı olur.

Tasfiye halinde bir şirket için iflas erteleme kararı verilemez.

İflasın ertelenmesi kararı ile alacaklıların katlanmak zorunda kalacakları zarar, erteleme kararı olmaksızın direk iflas kararı verilmesi durumunda katlanacakları zarara göre çok daha fazla ise, iflasın ertelenmesine karar verilemez.

İLGİLİ KANUN MADDELERİ

TÜRK TİCARET KANUNU

MADDE 376 - (1) Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar.

(2) Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer.

(3) "Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister. Meğerki iflas kararının verilmesinden önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas isteminin bildirileceği mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanmış olsun. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru, iflas bildirimi olarak kabul olunur.”

MADDE 377 - Yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebilir. Bu hâlde İcra ve İflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddeleri uygulanır.
Hakkında iflas erteleme kararı verilen şirkete iflas erteleme süresi içinde takip yapılamaz, yapılan takiplerde işlem yapılamaz, zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.
İflas erteleme kararı 1 yıl için verilir, ancak şirkete atanan kayyımın gerekli görmesi halinde mahkeme tarafından bu süre uzatılabilir, ancak her halde 4 yıldan uzun olamaz.
Kayyım, mahkemenin belirleyeceği zaman ve sürelerde erteleme kararı verilen şirket hakkındaki iyileştirme sürecini takip ederek raporunu verir.İflas erteleme süresi dolduğu halde şirket için uygulanan iyileştirme projesi sonuç vermez ise ilgili şirketin iflasına karar verilir.

İCRA İFLAS KANUNU

MADDE 179 - Sermaye Şirketleri İle Kooperatiflerin İflâsı

Sermaye şirketleri ile kooperatiflerin borçlarının aktifinden fazla olduğu idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler veya şirket ya da kooperatif tasfiye hâlinde ise tasfiye memurları veya bir alacaklı tarafından beyan ve mahkemece tespit edilirse, önceden takibe hacet kalmaksızın bunların iflâsına karar verilir. Şu kadar ki, idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler ya da alacaklılardan biri, şirket veya kooperatifin malî durumunun iyileştirilmesinin mümkün olduğuna dair bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflâsın ertelenmesini isteyebilir. Mahkeme projeyi ciddî ve inandırıcı bulursa, iflâsın ertelenmesine karar verir. İyileştirme projesinin ciddî ve inandırıcı olduğunu gösteren bilgi ve belgelerin de mahkemeye sunulması zorunludur.

Mahkeme, gerekli görürse idare ve temsille vazifelendirilmiş kimseleri ve alacaklıları dinleyebilir. İflâsın ertelenmesi talepleri öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırılır.

MADDE 179/a - Erteleme Tedbirleri

Mahkeme, iflâsın ertelenmesi isteminde bulunulması üzerine, envanter düzenlenmesi ve yönetim kurulunun yerine geçmesi ya da yönetim kurulu kararlarını onaylanması için derhal bir kayyım atar; ayrıca şirketin ve kooperatifin malvarlığının korunması için gerekli diğer önlemleri alır.

Kayyımın atanmasına ilişkin karar, kayyımın mahkemece belirlenmiş görevleri ve temsil yetkisi ile bunların sınırları ve iflâsın ertelenmesine ilişkin talep 166 ncı maddenin ikinci fıkrasındaki usul ile mahkeme tarafından ilân ve ticaret siciline tescil ettirilir. Mahkeme bu arada erteleme talebini karara bağlar.

İflâs ertelenmişse kayyım her üç ayda bir şirketin projeye uygun olarak iyileştirme gösterip göstermediğini mahkemeye rapor eder, mahkeme bu rapor üzerine veya gerek gördüğünde alacağı bilirkişi raporuna göre, erteleme istemini değerlendirir ve iyileştirmenin mümkün olamayacağı kanaatine varırsa erteleme kararını kaldırır.

MADDE 179/b - Erteleme Kararının Etkileri

Erteleme kararı üzerine borçlu aleyhine 6183 sayılı Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve evvelce başlamış takipler durur; bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.

Erteleme sırasında taşınır, taşınmaz veya ticarî işletme rehiniyle temin edilmiş alacaklar nedeniyle rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir; ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez. Bu durumda erteleme süresince işleyecek olup mevcut rehinle karşılanamayacak faizler teminatlandırılmak zorundadır.

206 ncı maddenin birinci sırasında yazılı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilir.

Erteleme süresi azami bir yıldır. Bu süre kayyımın verdiği raporlar dikkate alınarak mahkemece uygun görülecek süreler ile uzatılabilir; ancak uzatma süreleri toplamı dört yılı geçemez.

Kayyım, mahkemenin belirleyeceği sürelerde iflâsı ertelenenin faaliyetleri ve işletmenin durumu konusunda düzenli olarak mahkemeye rapor verir.

İflâsın ertelenmesi talebinin reddi ya da erteleme süresi sonunda iyileşmenin mümkün olmadığının tespiti üzerine mahkeme, şirketin veya kooperatifin iflâsına karar verir. Erteleme süresi dolmamakla birlikte, mahkeme kayyımın verdiği raporlardan şirketin veya kooperatifin malî durumunun iyileştirilmesinin mümkün olmadığı kanaatine varırsa, erteleme kararını kaldırarak şirketin veya kooperatifin iflâsına karar verebilir.